Vùng núi của miền Tây Bắc Việt Nam được nhiều người biết đến với vẻ đẹp hoang sơ của núi rừng, của những vẻ đẹp hùng vĩ. Ngoài ra nơi đây còn nổi tiếng với những món ăn nổi tiếng với những hương vị độc đáo mang bản sắc riêng của núi rừng. Những món ăn mà khi ai đặt chân đến du lịch Sơn La đều muốn thưởng thức. Những đặc sản nổi tiếng tại Sơn La phải kể đến như trâu gác bếp, nộm da trâu, nộm hoa ban, bê chao…. Nhưng một món ăn luôn đi kèm với những món ăn nổi tiếng đó thì không thể nào không nhắc đến Chẩm Chéo một loại da vị chấm truyền thống. Loại nước chấm này là một trong những yếu tố quyết định cho bữa ăn của những người dân nơi đây.
Mục lục:
Chẩm Chéo thứ gia vị độc đáo nơi núi rừng
Đối với người dân tộc Thái một bữa ăn ngon phải là bữa ăn có đậm đà hương vị từng những món ăn cho đến món nước chấm. Vậy nên nếu du khách đến với Sơn La dù ăn ở nhà hàng hay đến nhà dân thi nước chấm đều được gia chủ cực kỳ chú trọng. Cùng là Chẩm Chéo nhưng có thể được người dân biến tấu thành nhiều loại khách nhau mang hương vị khác nhau nhưng vẫn mang đầy đủ hương vị chua, cay, mặn, ngọt….Vị của loại nước chấm này sẽ làm cho những ai đã thử một lần và nhớ mãi.
- > Xem thêm:
Những đặc sản nổi tiếng của Sơn La
Du Lịch Tây Bắc: Hòa Bình – Sơn La – Điện Biên – Lai Châu – Lào Cai
Ý nghĩa tên gọi Chẩm chéo
Chẩm Chéo là tên gọi theo tiếng của người Thái Chẩm Chéo có nghĩa là thức chấm và mỗi loại đồ chấm sẽ được pha chế khác nhau để phù hợp với những loại đồ ăn vậy nên có nhiều loại Chẩm khác nhau. Có lẽ cũng như người xuôi chúng ta nước chấm được pha thêm nhiều loại gia vị khác nhau để phù hợp với những món ăn. Nhưng Chẩm Chéo Tây Bắc được chia thành 2 loại rỗ rệt 1 là Chẩm Chéo khô hai là Chẩm chéo ướt.
Những loại nước chấm của người Sơn La
Có thể nói một trong những điều thú vị của người dân tộc thái đó chính là ẩm thực. Nơi đây là cái nôi của nhiều món ăn nổi tiếng là nơi chế biến ra nhiều loại gia vị và nước chấm khác nhau. Có thể chia món chấm của họ thành 2 loại cơ bản:
>> Xem thêm: Đặc sản nộm da trâu Sơn La
Chẩm Chéo
Chẩm chéo được làm từ các loại gia vị khác nhau ớt, mắc khén nướng giã nhỏ trộn cùng muối rang, thêm chút mỳ chính… loại nước chấm này phù hợp ăn kèm với món luộc, hấp và cũng được dùng để chấm với xôi nếp rất phù hợp. Ngoài ra từ gia vị làm món chẩm chéo cơ bản, người Thái còn biến tấu thành nhiều loại nước chấm khác nhau dùng cho những món ăn khác nhau. Như Chéo gan với nguyên liệu chính là gan gà, vịt luộc chín, nướng vàng, bào nhỏ trộn với chéo cơ bản để chấm thịt gà, vịt luộc, ngan. Chéo sả được pha thêm sả và lá tranh dùng để chấm các loại rau củ quả luộc. Ngoài ra còn một loại thức chấm nữa mà chưa chắc ai cũng dám thưởng thức đó là Chéo Pịa làm từ chất lỏng nằm trong ruột của con trâu hoặc bò hoặc dê loại nước chấm này khi ăn được chưng lên rồi ăn kèm với thịt trâu, thịt bò hấp. Còn loại Chéo thường dùng cơ bản bao gồm rau mùi,lá tỏi, pha với Chéo để ăn cùng rau luộc ngoài ra còn rất nhiều những loại Chéo khác nữa.
Nhưng dù thế nào thì loại đồ chấm này vẫn giữ nguyên được vị vốn có đó là vị cay của ớt, vị thơm của xả. vị nồng của tỏi, vị tê tê của mắc kén mùi thơm của nhiều loại gia vị khác. Loại nước chấm này có lẽ hợp nhất là ăn vào mùa đông khi tiết trời trở lạnh ngồi ăn cơm bên bếp lửa hồng thưởng thức những món ăn nóng chấm cùng với Chẩm Chéo để có thể cảm nhận vị cay, bùi, thơm nơi cuống họng tạo cho người ăn tự nhiên cơ thể ấm lạ thường.
Còn đối với phái nữ hãy thử cảm nhận một cách dân dã là ngồi cùng các bà, các chị xé miếng cải bắp cuốn với nửa quả nhót xanh, cuộn thêm nhánh lá tỏi nhúng ngập bát Chẩm Chéo đỏ lừ cho vào miệng nhai rồi xuýt xoa vì cay, nồng đến chảy nước mắt.
>> Xem thêm: Danh sách chương trình tour du lịch Sơn La giá rẻ
Các Loại mắm của người Thái
Đồ chấm của người Thái khá cầu kỳ. Thường được làm từ những loại cá nhỏ được đánh bắt từ suối, với loại nước mắm này cách thức làm cũng không khác nhiều với nước mắm của chúng ta phải bức qua 2 công đoạn là ủ muối để trong vòng 1 tháng sau đó chắt lấy nước và khi dùng thì chỉ cần pha chế thêm những gia vị gia giảm khác thôi. Mắm của người thái thường có vị mặn kết hợp với vị cay của ớt tạo nên hương vị độc đáo.
Những loại đồ chấm này đã được nhiều du khách biết đến rồi mua về làm quà sau đó được lan tỏa rộng khắp trở thành món ăn được nhiều người yêu thích và kiếm tìm. Chẩm Chéo ngày nay không chỉ xuất hiện trong những nhà hàng phục vụ đặc sản Tây Bắc nữa mà nó được bày bán khá nhiều ở những siêu thị hoặc chợ dân sinh bình thường. Chẩm Chéo khô hay Chẩm Chéo nước cùng với những loại mắm được đựng trong những hộp nhỏ đảm bảo chất lượng nhất. Những món chấm này được nhiều du khách tìm kiếm mua để mang về dùng hoặc làm quà biếu tặng người thân và bạn bè như một món quà của mảnh đất Tây Bắc.
Cách làm chẩm chéo ướt
Cách thức làm Chẩm Chéo không quá khó chỉ cần bạn tìm được đầy đủ nguyên liệu và pha chộn tỉ lệ theo sở thích là có thể cho ra món Chẩm Chéo ngon rồi.
- Đầu tiên là chuẩn bị nguyên liệu: ớt tươi, tỏi, sả, gừng, rau thơm (rau mùi, rau húng bạc hà, rau mùi tàu), muối hột, hột dổi, quả mắc kén ( giang và nghiền thành bột )
- Cách làm: Với những nguyên liệu kể trên sau khi được làm sách thì được cho vào cối và giã nhỏ hạt rổi đã say trước và cho vào ( vì hạt rỏi cứng và nhỏ rất khó giã) bạn nên pha chế số lượng đủ ăn cho 3-4 bữa thôi bởi loại nước chấm này dùng đồ tươi để làm nên thường không để được lâu
Chỉ nên làm một lượng vừa đủ để ăn do nguyên liệu đa số là tươi nên dù có bảo quản tủ lạnh cũng không được lâu. Sau khi hoàn thiện muối Chẩm Chéo phải có vị thơm của hạt dổi và hạt mắc khén
Cách làm chẩm chéo khô
Chẩm Chéo khô cũng được làm theo phương pháp của Chẩm Chéo nước nhưng vì muốn bảo quản được lâu cũng như có thể vận chuyển đi xa được thì sau khi giã xong những loại nguyên liệu trên ra thì sẽ được mang đi sấy khô và được bảo quản trong hộp nhựa. Chẩm Chéo khô rất hợp ăn kèm với những loại hoa quả chua.
Đến du lịch Sơn La bạn đừng bỏ lỡ cơ hội để thưởng món đặc sản nổi tiếng nhưng lại hết sức dân dã và mộc mạc này nhé.
